Heb je ooit wel eens gehoord van het epicurisme? Wij in ieder geval niet. Tot vandaag: er stond namelijk een gastcollege van Lammert Kamphuis op de planning. Voor wie hem niet kent: Lammert is een filosoof en werkt daarnaast als spreker en schrijver. Om 10.00 uur stipt zaten we gezamenlijk klaar in Zoom om te luisteren naar zijn visie op het filosofische vlak. Want is het leven wel zo vanzelfsprekend als we denken? En hoe kunnen we nog opener staan in het leven? In het gastcollege werden verschillende Griekse scholen behandeld, waarvan ik er in deze blog twee met jullie bespreek.
#1 De tuin van Epicurus
De school die als eerste behandeld werd tijdens het gastcollege is de tuin van Epicurus. Epicurus was een filosoof en grondlegger van het epicurisme; de school die geldt als een van de vier hoofdrichtingen in de filosofie van de oudheid. Epicurus begon een school in zijn tuin, met als doel om af te komen van de aandacht die we massaal schenken aan hetgeen wat ontbreekt in ons leven. We vergeten daardoor namelijk wat we wél hebben. We verlangen naar bepaalde dingen, maar dat maakt ons niet gelukkiger. Epicurus onderscheidde 3 verschillende verlangens:
1. Natuurlijke en noodzakelijke verlangens
2. Natuurlijke en niet noodzakelijke verlangens
3. Niet-natuurlijke en niet-noodzakelijke verlangens
De natuurlijke en noodzakelijke verlangens heb je nodig om te kunnen leven. Je kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan voedsel. Het tweede verlangen is niet noodzakelijk, maar ontstaat wel natuurlijk. Als je eenmaal een niet-noodzakelijk verlangen in je hebt, dan zijn natuurlijke en noodzakelijke verlangens niet meer genoeg. Ben jij opgegroeid in luxe, dan ben jij meer gewend dan ‘noodzakelijk’ is om te overleven. Je zult dan sneller meer willen, waardoor natuurlijke en niet-noodzakelijke verlangens ontstaan.
Bij niet-natuurlijke en niet-noodzakelijke verlangen zou je bijvoorbeeld kunnen denken aan het streven naar rijkdom of beroemd worden. Dit verlangen zit niet standaard in ons en hebben we ook niet nodig om te kunnen leven.
#2 De cynici
Zelf vond ik dit persoonlijk de leerschool waar ik naartoe zou gaan als deze scholen opnieuw werden opgericht en ik opnieuw mocht kiezen. Het cynisme vond zijn oorsprong bij Antisthenes in Athene en gaat erom dat je je zo onbewust en schaamteloos gedraagt. Er staat dus niet zozeer een bepaalde theorie centraal, maar een levenswijze. Als jij iets doet wat afgekeurd wordt door anderen, blijf je gewoon leven. Daar ga je niet dood van, zoals Lammert dat ook zo mooi vertelde. Het komt er dus op neer dat je meer met jezelf bezig moet zijn dan met anderen, vergeet hun meningen. Op je sterfbed heb je dan uiteindelijk het minste spijt van dingen die je wel of juist niet gedaan hebt door de invloed van meningen van anderen.
Het is best een extreme gedachtegang, want je volledig schaamteloos en onbewust gedragen lijkt mij niet mogelijk. Zelf zou ik dan ook gaan voor een ‘middenweg’; jezelf minder aantrekken van meningen van anderen en doen wat je gevoel je ingeeft. Maar als iedereen tegen je zegt dat je fout zit, kun je jezelf ook afvragen of je dan inderdaad niet fout zit.
Kijkje in leefomgeving
De scholen die ik hierboven heb beschreven zijn dus totáál verschillend, maar ook interessant om te zien. Aan het einde van het gastcollege konden er nog vragen gesteld worden aan Lammert en daar is ook zeker gebruik van gemaakt. Zo vertelde hij nog een aantal algemene zaken over filosofie. Het ‘vak’ verandert constant en gaat vooral over universele vragen. Vooral interessant was het om te horen dat hij het werken op afstand via beeldschermpjes toch wat persoonlijker ervaart dan wanneer hij voor een hele zaal spreekt. Als je online in een sessie zit en iedereen zijn of haar camera aan heeft krijg je immers een kijkje in iemand zijn leefomgeving, wat het toch wat persoonlijker maakt. ‘Voor een zaal spreken is dan eigenlijk veel anoniemer,’ vermeldt Lammert erbij.
Reflecteren
Ik denk dat we allemaal veel geleerd hebben van dit top georganiseerde gastcollege. Dat er dus zoveel verschil zit tussen de Griekse scholen en stromingen vind ik interessant en dan ga ik er toch wel over nadenken. We willen altijd meer om nog gelukkiger te worden. Wordt het niet eens tijd om te reflecteren op ons leven? Moeten we niet op een gegeven moment genoegen nemen met wat we hebben? Ik ben benieuwd hoe jullie als lezers hier tegenaan kijken. Laat het ons vooral weten!
Comments